در سال های اخیر فیبروم رحم در بین زنان شیوع چشمگیری داشته است . این عارضه تومور خوش خیم ماهیچه صاف رحم نیز خوانده می شود . فیبروم رحمی نوع شایعی از تومور غیرسرطانی است که می تواند در داخل و روی رحم رشد کند. فیبروم های ریز و کوچک در رحم علامت به خصوصی نداشته و فقط در سونوگرافی مشاهده می شوند . اما در زمان وخامت ، پیشرفت و بزرگ بودن سایز ، موجب پیدایش درد های لگنی، افزایش خونریزی در دوره قاعدگی، درد بسیار زیاد در دوره قاعدگی و ناباروری می شوند . فیبروم های کوچک اغلب نیازی به درمان ندارند، اما فیبروم های بزرگ تر را می توان با دارو یا جراحی درمان کرد.
فیبروم رحمی چیست؟
فیبروم رحم که لیومیوم نیز نامیده می شود رشدی است که از ماهیچه و بافت همبند دیواره رحم تشکیل شده است. این رشد معمولا سرطانی (خوش خیم) نیستند. رحم شما یک اندام گلابی شکل وارونه در لگن است. اندازه طبیعی رحم شما شبیه به لیمو است. به آن رحم نیز می گویند و جایی است که کودک در طول بارداری رشد و نمو می کند.
فیبروم ها می توانند به صورت یک گره منفرد (یک رشد) یا در یک خوشه رشد کنند. اندازه خوشه های فیبروم می تواند از 1 میلی متر تا بیش از 20 سانتی متر (8 اینچ) قطر یا حتی بزرگتر باشد. برای مقایسه، اندازه آنها می تواند به اندازه یک هندوانه باشد. این توده ها می توانند در داخل دیواره رحم، داخل حفره اصلی اندام یا حتی در سطح بیرونی ایجاد شوند. فیبروم ها می توانند از نظر اندازه، تعداد و مکان در داخل و روی رحم شما متفاوت باشند.
بیش تر بخوانید : هیسترکتومی
انواع فیبروم های رحمی
نوع فیبروم یک زن به محل آن در داخل رحم یا روی رحم بستگی دارد.
فیبروم داخل دیواره
فیبروم داخل دیواره رایج ترین نوع فیبروم است. این انواع در دیواره عضلانی رحم ظاهر می شوند. فیبروم‌های داخل دیواره ممکن است بزرگتر شوند و رحم شما را کشیده شوند.
فیبروم ساب سروزال
فیبروم های ساب سروزال در قسمت بیرونی رحم شما تشکیل می شوند که به آن سروزا می گویند. آنها ممکن است به اندازه ای بزرگ شوند که رحم شما را از یک طرف بزرگتر نشان دهند.
فیبروم های ساقه دار
تومورهای ساب سروزال می توانند یک ساقه ایجاد کنند، یک پایه باریک که از تومور حمایت می کند. وقتی این کار را انجام می دهند، به عنوان فیبروم ساقه دار شناخته می شوند.
فیبروم های زیر مخاطی
این نوع تومورها در لایه ماهیچه ای میانی یا میومتر رحم شما ایجاد می شوند. تومورهای زیر مخاطی به اندازه انواع دیگر رایج نیستند.
چه کسانی بیشتر در معرض رشد و پیشرفت فیبروم های رحم هستند؟
از جمله عواملی که می تواند سبب رشد و پیشرفت فیبروم های رحمی در افراد شود و خطر ابتلای این مشکل را در افراد افزایش دهد، به شرح زیر است :
سابقه خانوادگی
اگر در سابقه خانوادگی شما، فردی دچار فیبروم های رحمی شده باشد احتمال اینکه شما نیز دچار آن شوید، زیاد است. به طور مثال اگر مادر دچار این مشکل شده باشد، احتمال اینکه دختر وی نیز به این مشکل مواجه شود زیاد است.
سن
با افزایش سن شیوع فیبروم ها رو به افزایش می گذارد. مخصوصا خانم هایی که در رنج سنی 30-40 سال تا سن یائسگی. احتمال کاهش رشد فیبروم های رحمی بعد از سن یائسگی کاهش می یابد.
ملیت یا قومیت
افراد سیاه پوست و آفریقایی بیش تر در معرض ابتلا به فیبروم های رحمی هستند در مقایسه با سفید پوستان، کم تر دچار فیبروم های رحمی می شوند.
اضافه وزن
احتمال ابتلا به فیبروم های رحمی در زنانی که اضافه وزن دارند، در مقایسه با خانم هایی که فیت هستند بیش تراست. این احتمال می تواند تا سه برابر بیش تر از خانم های با وزن نرمال باشد.
چه دلایلی سبب ایجاد فیبروم می شوند؟
علت اینکه چگونه فیبروم ها تشکیل می شوند مشخص نیست، اما عوامل متعددی ممکن است بر شکل گیری آنها تأثیر بگذارند که عبارتند از :
هورمون ها
استروژن و پروژسترون هورمون هایی هستند که توسط تخمدان ها تولید می شوند. آنها باعث می شوند که پوشش داخلی رحم در طول هر چرخه قاعدگی بازسازی شود و ممکن است رشد فیبروم ها را تحریک کند.
سابقه خانوادگی
فیبروم ممکن است در خانواده وجود داشته باشد. اگر مادر، خواهر یا مادربزرگ شما سابقه این بیماری را داشته باشد، ممکن است شما نیز به آن مبتلا شوید.
بارداری
بارداری باعث افزایش تولید استروژن و پروژسترون در بدن شما می شود. فیبروم ها ممکن است در دوران بارداری به سرعت رشد کنند و رشد کنند.
علائم فیبروم رحم
در اصل اکثر فیبروم هایی که در رحم ایجاد می شوند ، سایز کمی داشته و علامتی ندارند و چنانچه در سونوگرافی نیز عاری از نشانه باشند ، نیاز به اقدام به خصوصی نمی باشد . البته لازم است بیمار هر 6 ماه یکبار برای بررسی و ارزیابی سایز فیبروم ها و امکان پیشرفت بیماری به بهترین پزشک متخصص زنان خود مراجعه کرده تا در صورت پیشرفت عارضه اقدام به درمان آنها نماید . در مودر فیبروم های بزرگ و حاوی علامت بهترین راهکار درمانی ، برداشت و استخراج فیبروم است که گاه در برخی بیماران باز هم فیبروم ها پس از مدتی در رحم ظاهر می شوند .
فیبروم های بدخیم
احتمال بدخیمی فیبروم رحم کم است و به ندرت اتفاق می افتد . بدخیم شدن فیبروم ها در دوره پس از قاعدگی برای فیبروم های کوچکی که خود به خود رشد می کنند بیش از دیگر مواقع است . در صورت بدخیم شدن فیبروم رحم، می توان به کمک روش هیستروسکوپی رحم درمان را انجام داده یا به کل رحم را خارج نمود . اما در اکثر بیماران ، پس از دوره یائسگی ترشحات هورمونی متوقف شده و فیبروم ها کوچک تر می شوند تا جایی که به کل تحلیل بروند . اما کنترل و چک آپ سالانه برای پیشگیری از شدت گرفتن بیماری لازم است.
درمان فیبروم رحمی
یکی از ساده ترین و ابتدایی ترین روش های درمان فیبروم رحمی، تشخیص به موقع آن است. چرا که اگر این بیماری به موقع تشخیص داده شود، می توان با روش های داروهایی آن را درمان کرد و دیگر نیازی به جراحی نست. چکاپ های دوره ای می تواند به این امر کمک کند. دارو درمانی در مراحل ابتدایی این بیماری بسیار موثر هستند و می توانند به کنترل از پیشرفت و رشد این بیماری کمک زیادی کنند. برخی از فیبروم ها هستند که از خود علائم و نشانه ای ندارند و به همین دلیل است که نیاز به درمان نیز ندارند.
اما در صورتی که فیبروم ها نشانه هایی از خود داشته باشند، سرکوب کردن هورمون های تخمدان بهترین روش برای پیشگیری از خونریزی رحم است. قبل از جراحی در هر نوع بیماری، پزشک متخصص باید تمام روش های درمانی را امتحان کرده باشد و سپس به عنوان آخرین راه حل، جراحی را برگزیند.
برای کوچک کردن بافت های رحم، پزشک می تواند هورمون های آزاد کننده گنادوتروپین‌ها (GnRH) را تجویز نماید. این هورمون ها قاعدگی را متوقف می کنند و سبب افزایش خون در بدن می شوند. البته شایان ذکر است که روش های درمانی دیگری را می توان برای خانم های یائسه در نظر گرفت، چرا که پس از یائسگی، اندازه قیبروم رحم می تواند به مقدار قابل ملاحظه ای کاهش یابد.
دارو درمانی فیبروم های رحمی
برای تسکین علائم و کاهش اندازه فیبروم و پیشگیری از رشد آن، چندین دارو وجود دارد که به شرح زیر است :
- پروژستین و آنتی پروژستین
- آگونیست های GnRH
- ترانگزامیک اسید
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی
- تعدیل‌کننده انتخابی گیرنده استروژن
- دانازول
تغییر سبک زندگی
برای کاهش احتمال بروز فیبروم های رحمی لازم است تا فرد بتواند وزن مناسب و ایده آل خود را حفظ کند. با داشتن تغذیه سالم و ورزش کافی و در حالت کلی داشتن لایف استایل خوب، می توان تا حد زیادی از بروز فیبروم های رحمی پیشگیری کرد. استفاده زیاد از سبزیجات به جای گوشت قرمز می تواند شدت و شیوع فیبروم ها به طور قابل ملاحظه ای کاهش دهد.
عمل جراحی
فیبروئیدهای رحمی برخی اوقات توسط روش های دیگر کم تهاجمی چه از طریق شکم و چه از طریق لگن برطرف می شوند. برخی از این جراحی ها عبارتند از :
- هیسترکتومی
- هایفوتراپی
- میومکتومی
یکی از جراحی هایی که برای برطرف کردن و خارج کردن فیبروم های رحمی به کار می رود، جراحی میومکتومی می باشد. البته انتخاب هر کدام از این روش ها، بسته به حال جسمی و روحی بیمار دارد.
جراحی میومکتومی
جراحی میومکتومی، نوعی جراحی است که در آن به تخلیه دفیبروم های رحمی می پردازند و تمامی علائم و عوارض ناشی از فیبروم ها در اثر انجام این جراحی از بین می رود. این جراحی زمانی انجام می شود که فیبروم ها از خود علائمی را در بدن افراد ایجاد کنند و زندگی طبیعی افراد را با اختلال مواجه کند. از جمله این علائم می توان به درد و خونریزی اشاره کرد. با انجام این جراحی، علاوه بر کاهش این علائم، می توان امکان باروری را در افراد مبتلا به فیبروم ها افزایش داد.
تکنیکی که در این جراحی به کار می رود، با هدف آسیب ندیدن رحم و نواحی داخل شکمی است. البته با تمامی این صحبت ها، باز هم ممکن است عوارضی را مانند هر جراحی دیگر به همراه داشته باشد. از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- خونریزی بیش از حد طبیعی
- چسبندگی های رحمی
- انسداد روده
- ایجاد زخم و اسکار بر روی شکم
بعد از جراحی میومکتومی یکسری عوارض و پیامد هایی رخ خواهد داد که تا حدودی طبیعی هستند اما اگر طول بکشد باید اقداماتی جدی در جهت بهبود آن ها انجام داد.
