زایمان زودرس

زایمان زودرس

آیا می دانید، زایمان زودرس دومین علت منجر به مرگ نوزادان می باشد؟

در این مقاله مواردی در باب زایمان زودرس بیان می کنیم.

لیبر زودرس یا همان زایمان زودرس؛ به عنوان تغییرات سرویکس و انقباضات رحمی، در حد فاصل هفته های 20 و 37 بارداری تعریف می شود. زایمان زودرس، به هرگونه زایمانی گفته می شود که قبل از 37 هفته کامل حاملگی انجام شود. زایمان و لیبر زودرس ، جدی ترین عوارض حاملگی هستند، زیرا منجر به حدود 90 درصد از همه ی مرگ های نوزادی می شوند. بیش از 75 درصد این مرگ ها ، در نوزادان به دنیا آمده با سن حاملگی کمتر از 32 هفته اتفاق می افتد. علی رغم کاهش میزان مرگ و میرهای نوزادی ، میزان زایمان های زودرس در کشورهای پیشرفته در حال افزایش است.

زایمان زودرس چیست؟

همانطور که از نامش پیداست به زایمانی اطلاق داده می شود که پیش از موعد مقرر انجام شود. زایمان زودرس زمانی اتفاق می افتد انقباضات منظم، منجر به باز شدن دهانه رحم بعد از هفته 20 و قبل از هفته 37 بارداری شود. این گونه زایمان سلامتی نوزاد را مورد تهدید قرار می دهد. به طوری که کودکانی با این شرایط تولد باید تا مدت زمان مشخصی در بخش مراقبت های ویژه قرار بگیرند تا از بروز بیماری های وخیم تری جلوگیری شود. چرا که می تواند باعث خطراتی نظیر؛ اختلال در عملکرد ذهنی و جسمی کودک شود.

علائم زایمان زودرس

بهتر است بدانید جلوگیری از بروز چنین اتفاقی تا حد بسیار زیادی مستلزم آگاهی از علائم آن است، چرا که با مشاهده علائم تشخیص و درمان های زود هنگام می توان از میزان شدت عوارض ناشی از این اتفاق را به میزان چشم گیری کاهش داد. بنابراین اگر در هفته های آخر بارداری به سر می برید و با هر یک از علائم زیر مواجه شدید حتما در سریع ترین زمان ممکن خود را به پزشک برسانید و شرح حالی از خود در اختیار وی قرار دهید.
• احساس انقباض های شکمی به طور منظم
• کمر درد های شدید
• احساس فشار بیشتر جنین در ناحیه تحتانی یا همان لگن
• گرفتگی خفیف در ناحیه شکمی
• لکه بینی یا خونریزی سبک از ناحیه واژینال
• ترشح مایع در اثر پارگی غشای اطراف جنین
• تغییر در شکل ظاهری ترشحات واژن که خصوصیاتی همچون آبکی مایل به خونی یا مخاطی چسبنده دارند.
*ذکر یک نکته الزامیست؛ این علائم ممکن است با برخی حالات که در دوران بارداری بسیار شایع اند، مشابهت داشته باشند که به سختی می توان بین آن ها تفکیک قائل شد. اما باز هم شما غافل نشوید و به پزشک خود مراجعه کنید زیرا همیشه برای حفظ سلامتی باید جانب احتیاط را رعایت نمود.

چه عواملی در بروز زایمان زودرس نقش دارند؟

با توجه به تحقیقاتی که انجام شده است تا کنون علت دقیقی از بروز این حادثه مشخص نشده است اما می توان برخی از عوامل را به عنوان مواردی که شانس خطر ابتلا به آن را افزایش می دهند، نام برد.
• استعمال دخاینات
• مصرف انواع مواد مخدر و مشروبات الکلی
• اضافه یا کمبود وزن بیش از حد در طی دوران بارداری
• ابتلا به بیماری پرفشاری خون، دیابت، اختلالات لخته خونی و عفونت ها
• مسمومیت در دوران بارداری
• مبتلا شدن جنین به برخی از بیماری های خاص
• بارداری به روش های غیر طبیعی یا همان لقاح های خارج رحمی یا مصنوعی
• حاملگی های دو قلو یا چند قلویی
• کوتاه بودن دهانه رحم
• سن مادر (خیلی پیر یا خیلی جوان)
• ابتلا به اختلال افسردگی و در معرض شرایط استرس زا قرار گرفتن
• سابقه خانوادگی در زایمان زودرس
• فاصله بین بارداری کمتر از 12 ماه یا بیشتر از 59 ماه باشد.

عوامل خطر لیبر زودرس

1. عوامل خطر دموگرافیک

نژاد غیر سفید پوست – سن مادر (کمتر از 17 و بیشتر از 35)- وضعیت اجتماعی، اقتصادی پایین- تحصیلات کم

2. عوامل خطر بیوفیزیکی

سابقه ی زایمان زودرس – سقط سه ماهه دوم (بیش از دو سقط خودبه خودی یا درمانی) – مرده زایی – مولتی پاریته بالا: فاصله ی یکسال یا کمتر از یکسال از آخرین بارداری – تاریخچه فامیلی زایمان زودرس – کمبود پروژسترون – ناهنجاری های رحمی یا فیبروم (التهاب رحم) – نارسایی سرویکس – تروما – بیماری های طبی( دیابت ، پرفشاری خون ، آنمی)

3. عوامل خطر همراه با حاملگی

چندقلویی – هیدرآمنیوس – خونریزی – مشکلات جفتی (مانند جفت سرراهی ، دکولمان جفت) – عفونت ها ( پیلونفریت، عفونت های راجعه ادراری ، باکتریوری بدون علامت، واژینوز باکتریال ، کوریوآمنیونیت)

4. عوامل خطر روانی اجتماعی – رفتاری

تغذیه ناکافی ، کاهش وزن یا وزن گیری کم- سیگار (بیش از 10 نخ در روز) – سوء مصرف مواد (الکل، داروهای محرک به ویژه کوکائین) – مراقبت های ناکافی پره ناتال – مسافرت بیش از 1.5 ساعت در هر بار- فعالیت بدنی زیاد ( کار سنگین ، سرپا ایستادن طولانی، بلند کردن اجسام سنگین)

نشانه های بیوشیمیایی

دوتا از شایع ترین نشانگر های بیوشیمیایی پیش بینی کننده زایمان زودرس عبارتند از:فیبرونکتین جنینی و استریول بزاق.

فیبرونکتین های جنینی:

گلیکوپروتئین های یافت شده در پلاسما هستند و در طی زندگی جنینی تولید می شوند. این مواد در کانال سرویکس دراوایل حاملگی و سپس یکبار دیگر در اواخر حاملگی ظاهر می شوند. ظاهر شدن این مواد بین هفته های 24 و 34 بارداری می تواند زایمان زودرس را پیشگویی کند.

استریول بزاق:

شکلی از استروژن تولید شده بوسیله جنین است که در هفته 9 بارداری در پلاسما وجود دارد. احتمال دارد فیبرونکتین های جنینی بتوانند پیشگویی کنند چه افرادی وارد لیبر زودرس نمی شوند، اما نمی تواند پیشگویی کنند چه کسانی وارد لیبر زودرس می شوند. این تست در طی یک معاینه ی واژینال صورت می گیرد.

زایمان زودرس چه تاثیری بر نوزاد دارد؟

همانطور که مباحث پیشین بدان اشاره شد زایمان زودرس برای کودک عوارض بسیاری را به دنبال دارد. یکی از این عارضه ها می تواند کم وزنی کودک باشد، حتی مشکلات تنفسی، شکل نگرفتن کامل اندام ها، اختلالات بینایی هم از تولد زود هنگام کودکان گزارش شده است. نارس بودن کودکان خطر بیشتری در ابتلا به فلج مغزی و نا توانی های ذهنی و جسمی دارد.

چه راهکار هایی برای جلوگیری از بروز زایمان زودرس وجود دارد؟

ممکن است به تنهایی از پس پیشگیری از زایمان زودرس بر نیایید و لازم است حتما این کار ها را تحت نظارت پزشک متخصص و مجرب انجام دهید تا نتایج مطلوبی کسب کنید.
✓ انجام دادن منظم تمامی مراقبت های دوران بارداری
✓ کنترل سلامت و بهداشت کودک
✓ تبعیت از یک رژیم غذایی سالم حاوی انواع ویتامین و پروتئین ها، زیرا پژوهش های انجام شده حاکی از آن است که مصرف اسید های چرب اشباع نشده با خطر کمتری از تولد زودرس نوزاد همراه است.
✓ اگر به سیگار کشیدن عادت دارید هر چه سریع تر آن را ترک کنید تا از سلامت خود و فرزند تان محافظت کنید.
✓ بین بارداری های خود فاصله بیاندازید.
✓ هر زمانی که احساس دفع ادرار داشتید حتما به دستشویی بروید.
✓ به اندازه کافی استراحت کنید.
✓ آب و مایعات زیاد بنوشید.
✓ در دوران بارداری وزن خود را کنترل کنید.
✓ ورزش و پیاده روی کنید. ورزش های مانند: پیلاتس و یوگا هم بسیار مفید هستند، این گونه می توان به ارتباط میان ورزش و زایمان زودرس پی برد.
✓ از سرماخوردگی در این دوران جلوگیری کنید این کار را با تزریق واکسن های مربوطه انجام دهید.

علل لیبر و زایمان زودرس

علت لیبر زودرس ناشناخته است و فرض می شود که چند علتی ( مولتی فاکتوریال)  باشد.  تصور می شود عفونت ها ، عامل اتیولوژیک بزرگی در برخی لیبرهای زودرس باشند. در حضور عفونت های رحم یا سرویکس واژن ، خطر زایمان زودرس افزایش می یابد. بنابراین مراقبت های پره ناتال زودرس و مستمر، که بتواند عفونت را تشخیص دهد و درمان کند، در جلوگیری از زایمان زودرس مهم است.

حدود 25 درصد از همه زایمان های زودرس، ایاتروژنیک هستند، یعنی نوزاد به دلیل عوارض حاملگی که سلامت یا زندگی جنین یا مادر را تهدید می کنند و نه به دلیل لیبر زودرس، عمدا زود به دنیا آورده می شود. 25 درصد دیگر از همه زایمان های زودرس به دنبال پارگی پرده های جنینی اتفاق می افتد. اینگونه زایمان ها قابل پیشگیری نیستند. تنها حدود 50 درصد از زایمان های زودرس، که به عنوان زایمان های زودرس ایدیوپاتیک در نظر گرفته می شوند، به پیشگیری جواب می دهند.

چند نمونه از علت های زایمان زودرس

1. رفتار های مادر

استعمال دخانیات – استفاده از مواد (الکل یا داروهای محرک) – تغذیه ناکافی – کار و خستگی – فاصله کوتاه بین حاملگی – فعالیت جنسی

2. خصوصیات مادر

سن کم یا زیاد- سابقه زایمان زودرس – جثه کوچک – سرویکس کوتاه – ناهنجاری های رحمی – تماس با دی اتیل استیل بسترول – اتساع زودرس سرویکس – وزن کم قبل از زایمان و…

3. فاکتورهای دیگر

حمایت ناکافی سیستم مراقبتی بهداشتی – استرس – التهاب رحمی – چندقلویی – عدم مراقبت و یا مراقبت های دیرهنگام پره ناتال – پارگی زودرس پرده های جنینی – آنمی – عفونت

عفونت ها و خطر زایمان زودرس

واژینوز باکتریال :   40% افزایش خطر

سیفیلیس و گنوره :   50% افزایش خطر

باکتریوری بدون نشانه:   50% افزایش خطر

درمان زایمان زودرس

با مراجعه به متخصص زنان و زایمان ، پزشک به بررسی و معاینه می پردازد و طبق تشخیص خود ، راه درمانی مناسبی را انتخاب می کند. از میان راه های درمانی زایمان زودرس می توان به اختصار به موارد زیر اشاره کرد:

1. بستری و معاینه واژینال
2. NPO : چون احتمال سزارین می رود، باید بیمار NPO نگه داشته شود.
3. استراحت در بستر
4. کنترل علائم حیاتی
5. ضربان قلب جنین
6. انقباضات رحمی
7. سونوگرافی
8. الکترولیت ها و FBS
9. آمنیوسنتز و کورتیکواستروئیدها
10. ارام بخشی و سرم و…

سایر مقالات ارائه شده توسط  دکتر زارع پور :

غربالگری سه ماهه اول

غربالگری سه ماهه دوم

زایمان طبیعی

زایمان سزارین