یکی از مشکلاتی که زوجین در زندگی مشترک خود با آن مواجه می شوند، مشکل ناباروری و نازایی است که احتمالا پس از مدتی تلاش به پزشک مراجعه می کنند، تا مشکلشان را حل کنند. وقتی به هر دلیلی اسپرم سالم نتواند به تخمک برسد و وارد رحم شود فرد نمی تواند باردار شود و به همین دلیل این کار را به طور مصنوعی انجام می دهند. به روشی که طی آن اسپرم شسته می شود و به صورت مصنوعی به رحم وارد می شود را تلقیح مصنوعی یا IUI (Intrauterine Insemination) می گویند، که طی آن اسپرم با تخمک تلقیح می یابد.
به منظور انجامIUI ، مایع منی مرد گرفته می شود که پس از شستشوی مناسب و جداسازی اسپرم های زنده و سالم و مناسب در شرایط خاص و استریل در آزمایشگاه، آن را آماده وارد کردن به رحم می کنند. از جمله موارد مهم در انجامIUI ، این می باشد که اسپرم و تخمک باید تازه باشند و از تخمک گذاری مدتی گذشته باشد و منی نیز کمی قبل از انجام درمان باید تهیه شود.
در این مقاله، به بررسی روش IUI می پردازیم و اطلاعاتی در خصوص نحوه انجام این روش، مزایا، هزینه، مراقبت های بعد از آن و … ارائه می دهیم. چنانچه تمایل دارید در این زمینه بیشتر بدانید در ادامه مقاله با ما همراه باشید…
روش IUI یا تلقیح داخل رحمی چیست؟
تلقیح داخل رحمی (IUI)، به فرآیند تزریق اسپرم شسته شده به داخل رحم جهت تسهیل باروری گفته می شود که طی این عمل، اسپرم های شسته شده از طریق دهانه رحم و واژن، داخل رحم و در نزدیکی لوله فالوپ قرار می گیرد که منجر به افزایش تعداد اسپرم نسبت به رابطه زناشویی داخل رحم می شود. در این روش، احتمال باروری تخمک افزایش می یابد. موضوع قابل توجه این است که IUI معمولا با مصرف داروهایی مانند گنادوتروپین، کلومید و لتروزول همراه با Hcg می تواند منجر به آزاد شدن و افزایش تعداد تخمک ها شود. هدف از IUI، افزایش تعداد اسپرم هایی است که به لوله های فالوپ می رسند و به این ترتیب احتمال باروری را افزایش می دهد.
روش IUI چگونه انجام می شود؟
این روش، بسیار ساده است و فرد بدون اینکه احساس درد کند می تواند آن را انجام دهد و نهایت درد آن مانند هنگامی است که فرد برای انجام پاپ اسمیر مراجعه می کند. در این روش، خانم را روی تخت می خوابانند و با باز کردن واژن به وسیله اسپکولوم فرد را برای واردکردن اسپرم آماده می کنند.
اسپرم به دوصورت تهیه می شود:
حالت AID : در این حالت، اسپرم برای همسر نیست و هنگامی کاربرد دارد که مرد یا فاقد اسپرم بشد یا اسپرم مناسب نداشته باشد.
حالت AIH : در این حالت، دهنده اسپرم همسر فرد می باشد ولی به هر دلیلی نمی تواند به رحم برسد و با تخمک ترکیب شود.
حال اسپرم آماده شده به وسیله کاتتری به درون حفره رحمی وارد می شود. به دلیل اینکه روش IUI به خوبی جواب دهدو شانس بارداری فرد بالا برود، قبل از انجام، به وسیله سونوگرافی زمان دقیق تخمک گذاری راتعیین می کنند. البته زمان تخمک گذاری را با آزمایش خون و ادرار و بررسی میزان هورمون ها در نمونه آن را تعیین می کنند.
این روش، احتمال باروری زنانی را که از کلومیفن استفاده می کنند را بالامی برد، زیرا در این بیماران ترشحات دهانه رحم به دلیل نامناسب بودن مانع رسیدن اسپرم می شوند.
مزایای روش IUI
از مزایای این روش، می توان به این مورد اشاره کرد که در آن اسپرم بدون نیاز به تماس پیدا کردن با گردن رحم می تواند وارد رحم شود.
این روش تقریبا در اکثر مواقع موفقت آمیز است اما میزان موفقیت به عوامل مختلفی بستگی دارد از جمله آنها می توان به میزان اسپرم مرد و میزان تحرک آنها اشار کرد و مسلما مردانی که اسپرمشان این ویژگی ها را دارد احتمال باروری را بالا می برند.
IUI در چه مواردی استفاده می شود؟
دلایل متعددی برای انجام IUI توسط زوجین وجود دارد. اگر تعداد و تحرک اسپرم مرد کمتر از حد معمول باشد و یا شکل اسپرم غیر طبیعی باشد، IUI می تواند شانس برخورد اسپرم با تخمک را افزایش دهد. تحرک کم و ضعیف اسپرم، به این معناست که اسپرم قادر به رسیدن به تخمک نیست و با استفاده از روش IUI می توان با قرار دادن اسپرم درون رحم شانس باروری را افزایش داد. اگر مخاط گردنه رحم غلیظ و چسبناک باشد، IUI به اسپرم این امکان را می دهد که بتواند از مخاط عبور کند. استفاده از IUI تنها یک شروع مناسب برای اسپرم است، اما خود اسپرم باید به تخمک برسد و آن را بارور کند. روش IUI همچنین در مواردی که زن، اسپرم را از یک اهدا کننده دریافت می کند یا زمانی که مردی اسپرم خود را قبل از درمان سرطان، منجمد می کند و اکنون قصد بچه دار شدن نیز دارد، کاربرد دارد. برای تعیین جنسیت جنین نیز می توان از این روش استفاده کرد.
انتخاب این روش در موارد ذیل ممکن می باشد:
- مشکل در موکوس دهانه رحم خانم
- غیر طبیعی بودن ترشحات دهانه رحم
- ناباروری به علل نامشخص
- بیماری آمیزشی نظیر ایدز یا هپاتیت در هر یک از زوجین
- تحرک کم اسپرم ها
- تشکیل بافت زخم در دهانه رحم
- مشکل نعوذ در برخی مردان
- وجود انزال معکوس در برخی مردان
- حساسیت زن به مایع منی یا اسپرم مرد
- اختلالات تخمک گذاری
- تعداد اسپرم های کم
- تعیین جنسیت جنین
چه کسانی نمی توانند از IUI استفاده کنند؟
- زنان یائسه
- زنان مبتلا به اندومتریوز
- زنانی که ناباروری بالای 3 سال داشته اند
- افرادی که لوله های رحمی آسیب دیده دارند
- اختلال شدید در فاکتورهای مردانه
- زنان مبتلا به زخم در ناحیه لگن
هزینه روش IUI
هزینه IUI تحت شرایط مختلف، متفاوت می باشد. اما بطور میانگین هزینه پرداختی در این روش نسبت به سایر روش های درمان ناباروری مانند IVF کمتر می باشد. برای آگاهی از هزینه دقیق IUI باید به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه نمود.
مراقبت های بعد از IUI
بعد از انجام IUI، می بایست دستورالعمل های تجویز شده توسط بهترین متخصص زنان و زایمان در تهران را دنبال کرد. معمولا بعد از انجام این روش درمانی نیازی به بستری شدن در بیمارستان نخواهد بود و فرد می تواند بدون هیچ گونه وقفه ای به فعالیت های روزمره خود بپردازد و نیازی به استراحت مطلق نیست. در نهایت بعد از گذشت دو هفته پس از انجام این عمل، آزمایش تست حاملگی به منظور تشخیص نتیجه عمل ضروری می باشد.
روش IUI برای تعیین جنسیت
به طور کلی در یک بارداری طبیعی، احتمال دختر یا پسر شدن جنین، 50 درصد است. سلول های جنسی زنان دارای کروموزوم های XX و سلول های جنسی مردان دارای کروموزوم های XY هستند. بنابراین پدر می تواند کروموزوم X یا کروموزوم Y را به جنین انتقال دهد. اگر اسپرمی که حاوی کروموزوم X است تخمک را بارور کند، جنسیت جنین پسر می شود. یکی از روش های تعیین جنسیت جنین، استفاده ار روش کمک باروری آی یو آی (IUI) است. میکروسورت (Microsort)، یک روش جداسازی اسپرم است و مبتنی بر تفاوت ماده ژنتیکی موجود در اسپرم می باشد. میکروسورت همان IUI است و تنها تفاوت آن با IUI، مرحله مرتب سازی اسپرم است. طی این فرآیند، نمونه اسپرم در دستگاه سانتریفیوژ قرار داده می شود و از آنجا که اسپرم های حاوی کروموزوم X وزن بیشتری دارند، در نتیجه به سمت پایین حرکت می کنند و به این ترتیب اسپرم های X از اسپرم های Y جدا می شوند. همچنین اسپرم ها از مایع منی جدا می شوند تا اسپرم های نامنظم و غیر طبیعی حذف گردند. بعد از اتمام این فرآیند، احتمالا نمونه حاصله می تواند سبب بارداری شود و در عین حال شانس تعیین جنسیت نیز افزایش می یابد. پس از شستشوی اسپرم، می توان اسپرم را با روش تلقیح درون رحمی یا آی یو آی (IUI) وارد رحم نمود، بنابراین تعیین جنسیت با IUI نیز امکان پذیر است. از مزایای تعیین جنسیت با آی یو آی می توان به کم تهاجمی بودن و کم هزینه بودن آن اشاره کرد.
میزان موفقیت در بارداری با IUI
به طور کلی میزان موفقیت IUI برای بارداری در افراد جوان، به طور تقریبی 30 درصد می باشد. اما گاهی به علت کم تهاجمی بودن و ارزان تر بودن IUI نسبت به IVF، بیماران از این روش استفاده می کنند.
